آیین نامه انضباطی از دیدگاه قانون کار
برای اینکه تصمیمات انضباطی کارگاه مورد پذیرش مراجع حل اختلاف قرار بگیرد آیین نامه انضباط کار باید به تایید اداره کار برسد.
به همین منظور کمیته انضباط کار تشکیل بدهید و بر اساس آن تصمیم گیری کنید. اگرکارگر تخلفی مرتکب شود و کارگاه آیین نامه انضباطی یا مقررات را به تایید اداره کار نرسانده باشد، نمی تواند بر اساس آن عمل کند و همچنین نمی تواند کارگر را مقصر دانسته و او را مجازات کند. به این دلیل که تشویق همیشه بیشتر از تنبیه در روابط انسانی عمل می کند بهتر است که در آیین نامه انضباطی مقررات تشویقی هم پیش بینی کنید. نمونه آیین نامه انضباط کار روی سایت وزارت کار وجود دارد و قابل دانلود می باشد و می توانید موارد انضباطی کارگاه خودتان را مطابقت بدهید.
عدم برخورد با بی انضباطی یکی از کارکنان در کارگاه موجب شیوع بی انضباطی در کارگاه شده و به مرور زمان پایه مقرراتی کارگاه از هم پاشیده می شود.
بهتر است حتی اگر می خواهید از بی انضباطی کارگر خود هم چشم پوشی کنید ابتدا این تخلف را در چهارچوب مقررات انضباطی بیاورید و سپس از بی انضباطی چشم پوشی کنید. لازم است همه ی کارکنان متوجه باشند که هر نوع بی انضباطی ،خط قرمز کارگاه می باشد. برخلاف تصور عموم افراد، آیین نامه‌های انضباطی کار تنها جنبه تنبیهی ندارند و می‌توانند دارای جنبه های تشویقی هم باشند. همچنین از کارکنان در قبال تخلفات، جریمه نقدی گرفته نمی‌شود؛ اما می‌تواند مزایا و تسهیلاتشان را کاهش داد.
بنابراین، آیین نامه انضباط کار، یک نهاد قانونی، شفاف و کنترل‌شده است که علاوه بر حمایت از حقوق قشر کارگر، برخورد قانونی با کارگران متخلف را شفاف و به‌طور رسمی قابل پیش‌بینی می‌کند. در نتیجه این نهاد را بایستی به‌عنوان عنصری مدیریتی در یک سازمان جدی گرفت تا از مشکلات جلوگیری کرد.
نحوه نگارش آیین نامه انضباط کار
بر اساس تبصره 2 ماده 27 قانون کار هدف از پیش بینی آیین نامه انضباطی در کارگاه های مشمول قانون کار ، ارتقاء بهره وری ، حفظ انسانی کارکنان ، بر حذر داشتن کارکنان از بی نظمی و کم کاری و تنبیه کارکنان خاطی است که کارفرمایان پس از تایید اداره کار محل می توانند آن را به اجرا در آورند.
لازم به ذکر است که اعمال تنبیهات مالی در آیین نامه های انضباطی خلاف مقررات بوده و صرفا تنبیهات انضباطی و اداری قابل وضع می باشد. نگارش یک آیین نامه انضباطی، مشتمل نگاهی بلندمدت به اهداف سازمان، کارگاه، شرکت و جنس وظایف کارکنان می باشد.
آئین نامه انضباطی کارگاه ها پس از تدوین در کارگاه و امضای اعضاء کمیته انضباطی کلیه اوراق آن، به پیوست صورت جلسه انتخاب نماینده سرپرستان و نمایندگان کارگران یا اعتبارنامه نمایندگی ایشان، میبایستی جهت بررسی اولیه به اداره کار محل، ارائه داده شود. پس از بررسی توسط اداره مذکور ایرادات و نقائص احتمالی به طور مکتوب به کارگاه ( جهت رفع نقص ) اعلام می گردد.
پس از رفع نقص و تایید اولیه آیین نامه مبنی برعدم مغایرت مواد آن با مقررات قانونی و صحت مدارک تسلیمی، نسخه ای از آیین نامه که تمام صفحات آن به امضاء اعضاء کمیته انضباطی کارگاه رسیده باشد، جهت تایید نهایی توسط اداره کار محل به اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان مربوطه ارسال می شود.
تشکیل کمیته انضباطی
به‌منظور رسیدگی به تخلفات، و اینکه کارکنان بتوانند مسائل مربوط به نظم سازمانی را از طریق آن پیگیری کنند، تعدادی از افراد به عنوان نماینده کارفرما و تعدادی از افراد به عنوان نماینده کارگران، نهادی را تحت عنوان کمیته انضباط کار تشکیل می دهند و از میان سرپرستان کارگران، شخصی به نمایندگی سرپرستان کارگری انتخاب می شود.
تعداد نمایندگان کارکنان، به تعداد کارکنان کارگاه بستگی دارد.
تخلفات
تخلفات می‌توانند طبقات متفاوتی داشته باشند تا بسته به شدت تخلف و میزان آسیب و سوء‌نیتی که به‌همراه دارند، با تنبیهات مخصوص خود روبه‌رو شوند. در این قسمت توانایی آسیب‌شناسی بسار مهم است. بنابراین استفاده از تجربیات قبلی و مشاورین حقوقی و فنی در این قسمت می‌تواند یک بار برای همیشه یا برای مدتی طولانی، یک آیین نامه انضباط کار را از اصلاحات بی‌نیاز کند. از موارد ساده‌ای مثل سهل‌انگاری در انجام وظایف تا موارد پیچیده‌ای همچون افشای اسرار و اسناد کاری، در این بخش پیش‌بینی شده و جای می گیرد.
تخلفات اداری به چهار گروه تقسیم می‌شود و هر گروه شامل قوانین انضباطی مجزایی هستند:
گروه اول:
- سهل‌انگاری و کم‌کاری در انجام کارها
- بروز رفتار مغایر با قوانین شغلی یا اداری
- رعایت نکردن پوشش و شئونات اجتماعی و اسلامی
- نظارت ناکافی مدیران بر فعالیت کارمندان
- مشارکت نکردن در دوره‌های آموزشی
- تعطیل کردن کار در ساعت‌های اداری
- استعمال دخانیات
- کم‌دقتی در محافظت از سندها، وجوه و اموال کارگاه و کارفرما
گروه دوم:
- توجه نکردن به اصول ایمنی در حین کار با ماشین‌ها و ابزارها
- عدم استفاده از تجهیزات ایمنی فردی در مواقع لزوم
- اعتیاد به مشروبات الکلی و مواد مخدر و مصرف آنها در محل کار
- سوءاستفاده از مقام و پست
- ارائۀ گزارش‌های دروغ در زمینۀ مسائل مربوط به کار
- اطاعت نکردن از مافوق
- تبعیض بین افراد به دلیل مسائل شخصی و روابط غیرکاری
- تأخیر در رسیدگی به امور ارباب‌رجوع بدون دلایل موجّه
گروه سوم:
- کارشکنی، کم‌کاری و تشویق دیگران به آن
- محافظت نکردن از اسناد محرمانه و افشای آنها
- تصاحب اموال مشتریان و شرکت، بدون کسب اجازه
- استراق سمع و باز کردن بسته‌های مجموعۀ کاری یا دیگر افراد
- اخذ وجوه مالی به دلایلی جز قوانین تعیین‌شده
- جعل و دستکاری اوراق و اسناد
گروه چهارم:
- مشارکت در تجمع‌هایی مثل اعتصاب و تشویق دیگران به این کار
- همکاری کردن با گروه‌های محارب
تنبیهات
تنبیهات تذکر کتبی، عدم پرداخت تمام یا بخشی از پاداش یا تسهیلات، محرومیت از مقام و پست‌های بالاتر تا زمانی مشخص و در آخر اخراج براساس ماده 27 قانون کار را شامل می گردد.
علاوه بر پیش‌بینی تخلفات، واکنش‌های تنبیهی نیز شفاف و برای متخلف قابل پیش‌بینی باشد.
رسیدگی
گزارش← اتهام← دفاع← اتخاذ تصمیم
با مشخص شدن فرایند بالا، حداقل زمان فاصله از ابلاغ اتهام به کارگر تا دفاع از خود 5 روز است. همچنین، باید مقامات دارای صلاحیت جهت گزارش‌دهی به کمیته تعیین بشوند که می‌توانند همه افراد یک مجموعه باشند.